Saturday, January 15, 2022

Elders Manual


Elders Manual

Seventh-day Adventist Church

Zawnawlna

Mitthi Vuinaah. 4

Mitthi Vuina Hun Hman Dan: 4

Thlan Mual Iamah. 6

Hengte Hi Hriat A Pawimawh. 6

Sermon Huna Hriat Ṭulte. 8

Heng Bible Changte Hi I Sawi Tur Azirin I Hmang Thei ang. 9

Naupang Vuinaah. 12

Ṭhalaite Vuinaah. 13

Pathian Mi Hmeichhia Vuinaah. 13

Upate (Tarte) Vuinaah. 13

In Lam Hun Serh Hmannaah. 14

Thlan mualah. 16

Kaihhruaina. 16

Hetiang Hian I Sawi Thei Ang. 19

Dam Lo Ṭawngṭaina. 20

Hriakthih Ṭawngṭainaa Rawngbawltu Turte. 22

Hriakthih Ṭawngṭaina Atan Inbuatsaih Dan. 23

Tute Nge Tel Tur. 24

Dam Lo Buatsaih Lawk Dan Tur. 24

Rawngbawlnaa Hun Hman Dan Tur. 25

Heng Hi Hriattir A Ṭha. 25

Hriakthih Hmaa Chhiar Tur Bible Changte. 27

Lalpa Zanriah.. 28

Eng Huna Neih Tur Nge?. 30

Lalpa Zanriahah Tute nge Rawngbawltu. 31

Ke Sil Rawngbawlna (Foot Washing) 32

Lalpa Zanriah Neihnaa Hun Hman Dan Tur. 33

Hun Indawt Dan. 34

Sermon Kaihhruaina. 37

CHHANG LEH UAIN SIAM DAN.. 39

Chhang Siam Dan: 39

A siam dan tehkhawng chu: 40

Grep Sawr Dan. 40

Kesil Rawngbawlna Hmuna Hriat Turte. 41


Elders Manual

Mitthi Vuinaah

Mitthi Vuina Hun Hman Dan:

1.   Pangpar pe duh tan pek theih reng ni se la.

2.   Thlamuanna thu emaw mitthi chanchin sawi duh emaw tan vuina hun serh hmain vuina program-a tel ve lo tan hun hman lawk mai a ṭha.

3.   Vuina hun serh hmang turte chu hun tiam hmain lo inpeih vek ni rawh se. Hun tiam dawn ṭepa thlen emaw, tlai hreta thlen emaw hi a duhawm lo khawp mai.

4.   Hun serh darkar tiam a nih chuan, rokhawlhna thil awmte a nih loh chuan a hun dik taka ṭan thei tura chairman te, thusawitu tur zawng zawngte awm kim thlap a ṭha.

5.   Chairman-in, mitthi chhungte leh association hrang hrang thusawi turte chu sawi hmasaktir sela.

      Hetiang hian hun hman indawt dan tũr chu ni sela - a ṭul anga tihdanglam theih a ni bawk ang.

(a)  Chairman

(b) Mitthi chanchin sawi turte koh (mi dang).

(c)  Mitthi chhungte koh.

(d) Kohhran lama chanchin sawi tur koh. (Hei hi mi hran ruat lovin chairman-in a sawi nghal thei).

(e)  Hla - (Thurin kalh lo chi hla thlan tur a ni).

(f)  Ṭawngṭaina

(g) Ban hla

(h) Ṭawngṭaina – Pastor/elder a vuitu emaw upa dang pawh a ṭha tih dan zelin.

6.   Mitthi thlalakpui turte hming list lo peih sa diam hi a fin thlak hle.

7.   Seventh-day Adventist-ah chuan mitthi vui huna thil ruahmantu (funeral direc­tor) ruat a ni ṭhin a. Chung atan chuan elder-te an ni deuh ber.

Thlan Mual Iamah

            Thlan muala vuina hun hman thu-ah chairman awm a ngai lem lo. Thlan muala vuitu tura ruat khan a ṭul ang hun chu a hmang vek mai ṭhin. Remchang leh ṭula hriat chuan hla pawh thlan theih a ni.

            Bible chhiara thuchah tawi sawi bawk sela, ṭawngtainaa tihtawp hi a ṭha mai e.

Hengte Hi Hriat A Pawimawh

1.   Mitthi chu baptisma chan mai duh tawh a lo ni thei. Nupui/pasal innei tura lo inpeih tawh pawh a ni thei. Tute’n emaw, makpa emaw, mo atan an hual fel diam tawh pawh a ni thei. Eng ang mi pawh lo ni se, vuina hunah chuan miten Pathian lam an thlir ṭhup a ni tih hriain, Pathian lam kawhhmuh tim loh tur a ni. Mitthi chu miten an lo ten rilru deuh mai thei a, chu chu hun remchanga hmangin, Pathian ram mite thlirtir turin chu hun ṭha chu hman ni se.

2.   Hnam hrang hrangin mitthi sawngbawlnaah tihdan phung (tradition) kan nei ṭheuh a, chuvangin an hnam tihdan phung chu zahsak tur a ni. Mahse Bible kalh zawng chi chu fimkhur a ṭha.

3.   A theih hram chuan a rang lamin mitthi chhungte hnema thlamuan turin kal vat a ṭha.

4.   Khawhar in-ah i kalin thu tam tak sawi suh. Lusûn chhungte rilru chiai lai a ni a, an ngaihtuahna a vakvaiin an ngaihtuah ding thei lo a ni.

5.   Pathian thu harsa leh ril chhuipuina leh sawina hun a ni lo.

6.   An lusunna tawrhpui leh thlamuana hnem turin i kal a ni tih hre reng la, an thinlungah thlamuan an mamawh a ni tih hriat reng tur.

7.   Kohhran member thi an awm veleh a rang lam leh hmasa berah pastor leh elder-te hrilh nghal tur a ni. Eng nge thil tih ṭul tih ngaihtuahin elder-te Chuan ruahmanna siamin hma lak thuai hi a ṭha.

8.   Ram danga an neih ṭhin Church Pastor hi Mizo Conference-ah chuan kan nei ve lova, chuvangin Ordain elder-te hian mawhphurhna (Pastor chauh tih theih chi ni lovah chuan) an kengkawh mai ṭhin a ni. Elder-te leh pastor-te (an awmin) inbe tlânga remruat tlan mai hi a fel viau mai.

Sermon Huna Hriat Ṭulte

1.   Bible tlawhchhanin thu sawi tur.

2.   Krista châwisângin an thupui laimu-ah an hmang ber tur a ni.

3.   A tawi tur a ni a, minute 15 (sawmpanga) aia sei thu sawi loh a ṭha.

4.   Thurin hrilhfiah vakna hun a ni lo va, thu harsa finfiahna, hrilhfiahna hun a ni hek lo.

5.   Nunin a pal tlang tawhah Pạthîan chunga lawmthu sawina leh nun kal leh zel tura beiseina eng awm chu kawhhmuh tur a ni.

6.   I thusawi tawhna ziak sa kha file-ah vawng ṭha la, mi dinhmun hrang hrangte hnena sawi tur inring lawk ṭhin la. Tihdan inang lo tak takte, in ang deuh te a awm ṭhin avangin sermon siamsa subject hrang hrang atan vawng ṭha ang che. Chutiang hmun leh hun atan chuan inrin tur a ni.

7.   Mitthi chhungte emaw a mitthi emaw chak lohna leh dem kaina lam sawi lovin, Krista lam thlirtir zawk tur a ni.

8.   Chatuana boral mai tur an nih theihna tur kawhhmuh loh tur a ni.

Heng Bible Changte Hi I Sawi Tur Azirin I Hmang Thei ang.

1.   Joba 14:1,2,14,15 – “Mi ko vanga keiin ka chhâng ang che.”

2.   Sam 23 – “A ni, thihna hlim kawr ruam zawh mah ila, thil ṭha lo reng reng ka hlau lo vang, nang ka hnenah i awm sí a.”

3.   Sam 27- “Lalpa chu nghak rawh, chak takin awm la, i thinlung chu intihuai rawh se.”

4.   Sam 46 – “Pathian chu kan inhumhimna leh kan chakna, mangan laia ṭanpui vartu hnai reng a ni.”

5.   Sam 90 – “Lalpa, nang chu chhuan zawng zawng chenah kan awmna i ni ṭhin.”

6.   Sam 91:62, 11, 12 - “Lalpa chungthuah chuan, Ani chu ka inhumhimna leh ka kulhpui, ka Pathian, ka rina chu a ni.”

7.   Sam 121 - “Mi ṭanpuina tur chu Lalpa lei leh van Siamtu hnena mi a lo thleng ang.”

8.   Isaia 33:15-17, 24 - “Chumi khuaa awm chuan ‘ka dam love’ an ti lo vang.”

9.   Isaia 35:3-10 - “Chumi hnuah chuan mitdelte mit chu tihmenin a awm ang a, bengngawngte beng chu tihvarin a awm ang.” 35 - Chatuana lawmna an lu chungah a awm tawh ang a; hlimna leh lawmna an hmu ang a, lungngaihna leh rumna chu a bo tawh ang.”

10. Isaia 40:28-31 - “Lalpa nghaktute erawh chuan an chakna chu an siam ṭha leh ang …”

11. Isaia 43:1, 2 - “Tui te in daikai lai pawhin kei in hnenah ka awm ang.”

12. Johana 14:1-6 - “In tan hmun ka han siam chuan ka lo kir leh ang a, ka hnenah ka la ang che u.....”

13. Rom 8:14-39 (ch. 28) – “Pathian hmangaihtu, ama ruat anga a kohvate tan chuan, an ṭhatna turin engkimin a thawhsak hlawm ṭhin, tih kan hria.”

14. 1 Kor. 2:9, 10 - “Mita hmuh ngai loh benga hriat ngai loh.”

15. 1 Kor. 15:20-26 – “Hmelma hnuhnung ber tihbova awm tûr chu thihna hi a ni.”

16. 1 Kor. 15:51-55 - “He thi thei hian thih theih lohna a sin tur a ni.”

17. Philippi 3:20, 21 - “Kan khua leh tui nihna chu vanah a ni.”

18. 1 Thess. 4:13-18 - “Midang beiseina reng nei lote anga in lungngaih loh nan.”

19. 1 Thess. 5:1-11 - “Kan men pawhin kan muthilh pawhin amah nena kan nun tlan theih nan.”

20. Heb. 4:14-16 - “Puithiam Lalber kan chak lohnate min hriatpui thei lo nei kan ni si lo.”

21. 2 Petera 3:8-14 - “Tuma boral duh lova, mi zawng zawng lo sim duhin, nangmahni lamah a dawhthei a ni zàwk.”

22. Thup. 7:15-17 - “An rilṭam leh tawh lovang a, an tuihál leh tawh hek lo vang.”

23. Thup. 14:13 - “Lalpaa thite chu an eng a thawl ang.”

24. Thup. 21:1-4 - “Pathianin an mit ata mittui zawng zawng a hru fai ang.”

25. Thup. 22:1-5 (v. 2) - “Pathian hmêl an hmu ang.”

Naupang Vuinaah

1.   Sam 12:16-23 - Davida chu a lungngai a. “A hnenah keimah hi ka kal ang a, nimahsela ani zawng ka hnenah a lo kir leh tawh lo vang,” a tĩ a.

2.   Marka 10:13-16 - “Pathian ram chu hetiang mite ta a ni si a. Anmahni chu a kuangkuah a, an chungah a kut nghatin mal a sawmsak ta a.”

Ṭhalaite Vuinaah

Thuhriltute 11:6-10 - “Ṭhalaite u in ṭhat lai chen u la.”

Thuhriltute 12:1 - “I vanglai hian i Siamtu hre reng rawh.”

Luka 7:11-15 - Nain khuaa hmeithai fapa – “Rawlthar, tho rawh ka ti a che.”

Pathian Mi Hmeichhia Vuinaah

Thufingte 31:10-31 - “Hmeichhe khawsak ṭha tu nge hmu thei ang? A man chu lunghlu sen mi aiin a sang zawk daih si a.”

Matthaia 26:10-13 - “Khawvel zawng zawngah khawiah pawh he chanchin ṭha hi an hrilna apiangah, he hmeichhe thiltih pawh hi amah hrìat rengna tũrin an sawi vẽ zél ang,” a tĩ a.

Tirhkohte 9:36-42 - “Dorki - chu hmeichhia chuan thiltih ṭhat leh thil pek a ngah hlé.”

Upate (Tarte) Vuinaah

Gen. 5:24 - “Enoka - a awm ta lova, Pathianin a la bo ta a.”

Gen. 15:15 - “Nang erawh chu i thlahtute hnenah thlamuang takin i kal ang.”

Matt. 11:28 - “Ka chawlhtir ang che u.”

2 Tim. 4:6-8 - “Intihsiakna ṭha chu ka bei zo tawh a. Ka tlansiakna kawng ka hlen tawh a, rinna chu ka vawng reng tawh a ni.

In Lam Hun Serh Hmannaah

Thuhmawr Hmuhna: Vawiinah hian kan unaute chhungkuaah Pathian ruahman ang ni lo hmelma pa Diabola’n lungngaihna vawrtawp thihna rapthlak takin a rawn tlawh hi khawvel taka lo dawnsawn chuan a beidawn thlak hle ṭhin a ni.

            Tuna kan bula mu reng engmah hre tawh si lo hi a chhungte, u leh nau, ṭhenrualte’n kan ui em em a, mahse kan ui bet thei si lo. A chhungkhat laina te, kohhran unau te leh ṭhenrualte tan a hlu em em a. Amah ang hi khawvelah an piang leh dawn tawh si lova, kan thu a ni bawk si lo. Adama te bawhchhiatna avangin lei chunga piang tawh reng reng chuan sual rah chu kan seng vek mai a nih hi. Kan la seng zel dawn bawk. Mahse he mi piah lamah Isua Krista tana rinawm tluan chhuak a, sual hnehtute tan chuan Chhandamtu thutiam tlawlh ngai lo tur chu a awm a ni.

            (Note: Johana 14:1-3, Tita 2:11-13 - thu hi en la, chang dang dang pawh en la. i thu sawi tũr inhmeh lai thlan chhuah a, chhiar mai tur a ni).

            Chhandamtu chuan lo kal leh a tiam tlat a, A hnena min hruai a duh a, chu mi beiseitute chu kan ni.

            Amah ringa lo thi tate chu ‘muhil’ a ti a. Muhilte chu tawtawrawt hnuhnúng ber rik hunah an lo tho ang. Chumi hma chuan an tho rih dawn lo. Joba 14:12 hi chhiar ang che.” Chhandamtu lo kal hunah chuan kan unau pa/nu (etc.) hi thi leh tawh lo turin thih theih lohnain a tuam ang a. Van taksa puin Krista hnena awm kumkhua turin kaihthawh a ni ang.

Note: Thusawi dan tur ṭawngkam hman dan tur hi inpek thlap theih a ni lova. Heng hi a kaihhruaina ang a ni e. Minute 15 aia rei sawi loh tum hram tur a ni.

            Bible chang pek zawng zawng hi chhiar chhuah vek tur tihna a ni lo va. Bible chang hi a tam berah 5 bak lak loh a ṭha.

Thlan mualah

            Hun rei tak hman loh tur a ni. Pathian thu chang 3 aia tam hman loh a ṭha viau mai. (A tui dan azir erawh chu a ni ang). Hla thlan ṭul chang a awm thei a. A tlangpui thuin hla sa lovin Bible chhiarna leh thu tlem sawi tel a, hun hman mai hi tunlai hian chuan mipuiin an duhzawng a ni.

Kaihhruaina

            Vawiin hian kan unau........ chu he thlan khawhar takah hian zalh a lo ṭúl ta sí a. He thlan khawhar takah hian Pathian fapa aw nghakin a lo zâl rih dawn ta a ni.

            Pathian thu thianghlim i lo chhiar ang u:-

1.   Johana 11:25 — “Kei hi thawhlehna leh nunna chu ka ni; tupawh mi ring chu thi mah sela a nung leh ang.” (KJV).

2.   Thupuan 1:17, 18 - “Tin, amah chu ka hmuh veleh thi ang derin a ke bulah ka tlu ta a. Tin, ani chuan a kut dinglam chu ka chungah nghatin ka hnenah, ‘Hlau suh ang che; kei Hmasabera leh Hnuhnungbera leh, Mi Nunga chu ka ni, ka lo thi a, nimahsela ngai teh, kumkhua atan ka nung leh ta a ni. Thihna leh Mitthi khaw chabite chu ka nei bawk a.”

3.   Thupuan 14:13 - “Tin, van aṭangin awin, ‘Heti hian ziak rawh: Tun hnuah chuan mitthi, Lalpaa thite chu an eng a thawl ang; Thlarauvin, a ni, an thawhrimnate chu an chawlhsan tawh ang; an thiltihte chuan a rawn zui vẽ dawn sí a, a ti e,’ a tih ka hria.”

4.   1 Thess. 4:13-18 - “Nimahsela unaute u, mi dang beiseina reng nei lote anga in lungngaih loh nan muhilte chanchin in hriat loh kan duh lo ve. Isua a thi a, a tho leh ta tih kan rin si chuan Isuaa muhil tawhte chu Pathianin ama rualin a rawn hruai ve bawk ang. (Chhiar zawm mai la). Clear Word Bible-in a sawi dan chu – “Isua chu a thi a, a tho leh ta a. Amah ringa thi tate chu Isua a tho leh ang khan Pathianin nunna nei turin a kai tho leh ang,” tiin.

5.   1 Kor. 15:51-55 – “Ngai teh u, thuruk ka hrilh dawn che u hi: Kan zain kan muhil kher lovang a, nimahsela kan zain tawtawrawt hnuhnung ber rik hunah chuan rei lo teah, mitkhap kar lovah tihdanglamin kan awm vek tawh ang; tawtawrawt chu a ri dawn si a, chutichuan mitthi te chu ṭawih thei lova kaihthawhin an awm ang a, keini pawh tihdanglamin kan awm tawh ang. (chhiar zawm tur).

6.   Thuhriltu 12:7 - “Vaivut chu a awm angin leiah a chang leh a, thlarau (spirit) chu a petu Pathian hnenah a kir leh a ni.”

7.   Thup. 21:3, 4 - “Tin, lalṭhutphah aṭangin aw ring takin, ‘Ngai teh, Pathian bawkte chu mihring zingah a lo awm ta, Ani chu an hnenah a awm ang a, anni chu a mite an ni ang a, Pathian ngei chu an hnenah a awm ang a, an Pathian a ni bawk ang. An mit ata mittui zawng zawng a hru fai ang a; thihna a awm leh thei tawh lo vang a, lungngaihna te, ṭah te, nat te pawh a awm leh tawh hek lo vang; thil hmasate chu a ral ta,’ a tih ka hria.”

Note: Heng Bible chang tarlante hi chhiar vek tur tihna a ni lo. Chang inhmeh laite 3 (pathum) vel hi thlan chhuah mai a ṭha.

Hetiang Hian I Sawi Thei Ang

            Vawiin hian kan unau pa/nu, Kan pa/nu, kan nau, .... chu khawvel awm chhunga tho leh tawh lo turin Sheol-ah chuan mut hmun a lo rem ta a. Hetiang tur hian kan Lal Isua chuan kan unau.... hi a thawhrimna chu chawlhsan a lo remti ta a ni. He thlanah hian Chhandamtu lo kal huna kaihthawh nghakin a lo mu rih dawn ta a ni.

            “Kan awmna lei in hi ṭhiat mah sela, vanah in, kuta sak loh, Pathian sak zawk in chu kan nei si a.”

            Pathian hmangaihna leh finna tawp nei lo chuan he kan unau .... hi Kristaa muthilh a lo remti ta a.

            Kan Lalpa, A mite lam tura a lo kal hunah chuan thihnain a hneh tawh ngai loh turin a tho leh ang tih kan beisei.

            Chumi hun thlen hmain keini kohhrante hian a taksa chu lainat leh khawngaih tak chungin he leiah hian kan lo dah ta a ni. “Vaivut chu a awm angin leiah a chang leh a, thlarau (spirit) chu a petu Pathian hnenah a kir leh ta a ni.” Chutih hunah chuan he kan tlawmlai taksa hi Ama taksa ropui anga siam a ni tawh ang.

            Tunah chuan he thlanah hian Amah Siamtu chuan kan unau ...... hi mut a lo remti ta a ni.

Ṭawngṭai …………………

Dam Lo Ṭawngṭaina

            Jakoba 5:14, 15 - “In zingah dam lo an awm em? Kohhran upa (Elders) kohtir sela, anin Lalpa hminga hriak hnawihin a chungah ṭawngṭai rawh se, tin, rinnaa ṭawngṭaina chuan dam lo a chhandam ang a, Lalpa chuan ani chu a kai tho vang; tin, thil a lo tihsual tawh chuan ngaihdamsak a ni ang.”

            Rawngbawltute rawngbawlnaah hian ṭawngṭaina hi a laipui ber tur a ni. Dam lote tana ṭawngṭaisakna hi ṭawngṭai rawngbawlnaah hian a pawimawh berte zinga mi a ni. Rawngbawltu chuan thlarau, rilru leh taksa damna atana ṭawngṭai tur a ni.

            He hriakthih rawngbawlna hi taksa natna aṭanga damna tur atan a ni deuh bik a.

            Bible chang tarlanah hian, “In zingah thi tur an awm em?” a ti lova, “In zingah dam lo an awm em?” a ti zawk a ni.

            He hriakthih rawngbawlna hi taksa natna naran leh tenau mai mai atan a ni lova, natna khirh deuh atana ruahman a ni. Mahse thihpui khawp natna atan chauh a ni bik bawk hek lo.

            Hriakthih ṭawngṭaina hi thi turte malsawmna tur a ni lova, thi lote tihdamna tur a ni.

            Taksa natna khirh tak tuarten Pathiana rinna nghat hleithei lote hmachhawnna a ni bawk a. A tawpkhawkah ni lovin, a hmasa bera Pathian lam kan hawina atan a ni.

            Seventh-day Adventist hruaitu hmasate khan hetianga Hriakthih    ṭawngṭai rawngbawlna hi an lo ching fo ṭhin a. Pi Ellen G. White-i leh a chhungte pawh kha an natna hrang hrangah vawi tam tak hriakthih an lo dawng tawh a ni.

Hriakthih Ṭawngṭainaa Rawngbawltu Turte

            Jakoba chuan, “Dam lo chuan kohhran upa kohtir sela (Jakoba 5:14)” a ti a.

            He thua “kohhran upa” a tih tak mai hi Sapṭawngah chuan ‘Elder’ tih a ni a. Grik-in ‘presbyteroi’ (TT 11:30) an ti a. Hei hian kohhrana hruaitute a kawk bik deuh a, ordain pastor te, ordain elder te, bishop te (SDA-ah chuan bishop an awm ve lo tih hriat sa a ni).

            Church pastor awpah chuan pastor (or­dain) te kaihhruainaa rawngbawlna neih a ṭha hle a. Pastor awm lohna kan nih hlawm avangin elderte’n an kaihhruai mai hi a ṭha a ni. Kohhran ṭhenkhatah chuan elder an nei lova, leader-te an awm a. Tin, evangelist-ten an awp a. Chungah chuan kohhrana a kaihruaitu bik deuhte kha hman mai a ṭul a ni. Kohhran puitling awmnaah chuan ordain elder-te hi hman bik an ni ṭhin.

            Hmun ṭhenkhatah chuan ordain minister-te hi an ngai ropuiin an ring em em a. Dam lo na deuh, buaithlak deuh tawh tuartuten khaw dang daiha pastor awmte an kohtir nal nal ṭhin a ni.

            Duhthusamah chuan minister (pastor) in he hriakthih rawngbawlna hi buatsaih thei sela, elder-te leh deacon te, member-te awm remchang apiangin lo ṭawiawm ve sela a ṭha hle mai.

            Hriakthih rawngbawl hi a na zawnga tih zen zen chi a ni lova, thil urhsun leh thil zahawm a ni a. Mi nazawngin lo tih ve chhen chi pawh a ni lo.

            Kohhrana ordain ngei upa te, evangelist te, pastor-ten an rawngbawlna urhsun leh pawimawha Pathianin a lo ruat ve reng a ni.

            He thu hian “miten dam lo hi an ṭawngṭai thiang lo ve,” tihna a ni lo.

Hriakthih Ṭawngṭaina Atan Inbuatsaih Dan

A Hmun: Hriakthih ṭawngṭai rawngbawlna chu Biak inah emaw, inah emaw, damdawi inah emaw tih theih a ni. Damdawi in (hospi­tal) a nih chuan doctor-te leh hnathawktute tibuai lo thei ang bera tih tur a ni. A rei zawng leh tih dan chu a hmun leh a dawngtu dam lote awm dan a zira tih mai tur a ni.

Tute Nge Tel Tur

            Pastor (minister) leh elder-te bakah ṭawngṭai lama thlarau thilpek dawng bikte an tel thei ang. Dam lo chuan a duhzawng mi a ṭhiante a sawm thei ang. Kristian ni lo chhungkua leh ṭhiante chu sawm loh ni se. Mahse an lo awm ve a nih chuan kal sawntir kher a ṭul lem lo. He rawngbawlna titu turte chu tihtakzeta Krista hnena inhlan mi, Pathian tihdamna nghet taka pawm leh he hun atana an thinlung inbuatsaih lawk mi an ni tur a ni.

Dam Lo Buatsaih Lawk Dan Tur

            Sam 66:18 – “Ka thinlunga sualna ka ngaihsak chuan Lalpan mi ngaithla lovang.”

            Dam lo chu hriakthih hmain a nunte in enfiah turin fuih la. Tihdam Rawngbawlna bua (Ministry of Healing) a “Dam Lo Tâna Ṭawngṭaina,” tih bung kha chhiar la, rawngbawlna atan a ṭanpui ang che.

            Dam lo chuan a natna chiang takin a sawi duh kher lo a nih pawhin a mimal zalenna chu zahsak la. Kawng lehlamah chuan, i ṭawngṭainate a chian leh fuh zawk theih nan, a natnate thlamuanga hrilh theihna tur chein i tih thiam a ṭul hle ang.

Rawngbawlnaa Hun Hman Dan Tur

            Thu Hrilh Hmasak Turte: Pastor/ Elder i nih angin awm khawmho zingah chuan hriakthihnain a tum leh pawimawhna te, a tihdan turte hrilhfiah hmasa la. Dam lo chuan Pathian a rinzia te sawi turin sawm la, ṭawngṭai turin a sawmna chhante sawi turin sawm la. Amah chu ṭawng a harsat emaw a ṭawng thei lawh lo a nih chuan, a chhungte, rawn kotu che kha sawitir mai tur a ni.

            Dam lo chu na lutuk leh awm rei pui theih loh a nih lem loh chuan, Pathian hnena damna kan dil hmaa hriat tur leh tih ṭulte Bible-in a sawite chhiar ang che.

Heng Hi Hriattir A Ṭha

1.   Pathianin a tidam thei a, a tidam mek bawk tih hi rin ngheh tlat a ṭul.

2.   Sual thupha chawi tur neih chuan Pathian hnenah chawi hmasak phawt hi Pathian duhdan a ni.

3.   Hriselna dan zawm tura hriattirin, a pawimawhzia te hrilh ni se.

{Note: Tihdam Rawngbawlna p. 216-a mi hi ngaihpawimawh a ṭha hle - “Dam lo ṭawngṭaisakna hi a khun em avangin fimkhur takin leh uluk takin kan ti tur a ni.

            An thil chin ṭha lote bansan turin zirtir a, damna ringawt lam ni lovin, malsawmna dawng tur chuan thil ṭha lo bansan se, Pathian dan leh hriselna dan zawm se, hetiang ti turin hrilh a ṭha a ni.”

4.   Mihring thiam thil hman ṭulna a awm tih hi hriat a ṭul. Jakoba 1:17 – Thilpek ṭha leh famkim zawng zawng chu chunglam aṭangin engte Pa hnen ata, a lo chhuk ṭhin a ni.” Pathian hian mi dam lote a tihdamna atan doctor ṭhenkhatte hmanruaah a hmang thei a ni. Heng doctor-te hi chunglam aṭanga thilpek dawngte an ni tih hi pawm tur a nihna hi hrilh a ṭha. Pathian hian thil mak tak tak a ti thei a. Mahse mihringte kuta thilpek a dah hmanga hnathawh a thlang fo ṭhin.

5.   Pathian chhanna ring rawh: Pathianin a chang chuan a tidam nghal a, a chang chuan zawiawi deuhin a tidam a, a chang chuan a tidam miah lo bawk. Dam lo chu a dam nghal mai lo a nih pawhin, a thlarau a chak loh vang emaw, Pathianin a tidam duh lovah emaw ngaih tur a ni lo. Pathian kuta engkim dah a, Amah chu rintlak a ni tih, chiang taka hriat hi he rawngbawlna pawimawh lai ber a ni.

Hriakthih Hmaa Chhiar Tur Bible Changte

            Pastor emaw elder-in olive oil burte nei ula. In zavaiin (dam lo pindan chhunga awm zawngte) ṭhingṭhit tur a ni. Dam lo chuan ṭawngṭai ve a duh thei a, a duh a nih chuan ṭawngṭai hmasa ber rawh se. Upa dangte chu indawtin in ṭawngṭai chhawk sela, Pastor (min­ister) emaw elder (a rawngbawltu ber) kha ṭawngṭai hnuhnung ber rawh se.

            Hei hi chhinchhiah tlat tur a ni - I ṭawngṭai dawnin i kutah olive oil tat la, i ṭawngṭai tawp dawnah dam lo chalah hriak chu hnawih ang chc. Hei hian Thlarau Thianghlimin dam lo chu a bik takin a khawih tih a entir a ni.

            Natna eng emaw bikah mi ṭhenkhatten tihdan phunga nei a, dam lo taksaa hriak an hnawih ve zen hi Seventh-day Adventist kohhran chuan a ti ve lova, a pawm lo a ni. Tlangzarh mai chi a ni lo.

Tihtawpna: Ṭawngtaina hun hman zawh veleh kalsan nghal ang che. In hmelhriatna leh inkawm khawmna titi chu ṭawngṭai hnuah ni lovin, ṭawngṭai hma hun serh neih ṭan hmain neih zawk tur a ni.

            Thlarau Thianghlimin a chenchilh lai leh Pathianin pindan a luahpui laiin kalsan tur a ni.

Lalpa Zanriah

(Communion Service)

A Pawimawhna: Lalpa zanriah hi ringtute inpawlhona thianghlim a ni a. Memberten Lalpaa hlimna kan neihna tur hun a ni. Lalpa lama kohhranhote kan hlim theih nan a hun thlen hmain lo inruahman lawkin, thinlung chhungril inenfiaha lo inpeih tur a ni. He hun pawimawh leh urhsun tak hi thlarau lam intuaitharna inkhawm a ni tur a ni. Lalpa zanriah hi Minister (pastor) te leh elder-te tana rawngbawlna urhsun leh pawimawh danglam tak a ni a, deacon-te leh deaconess-te urhsun leh hun hlimawm, Lalpa tana inhlan thar lehna hun pawimawh chu a ni.

            A theih hram chuan, he thiltih turin a kaihhnawih thil reng reng chu, a nih tur anga hman a nih theih nan, lo buatsaih lawk thlap tur a ni.  He rawngbawlna hi thatchhe tak emaw, zawi nguai, lunghnur emaw chunga tih tur a ni lo (Evangelism, p 277, 278).

Note: He rawngbawlna hmanrua  leh thil ṭulte hi deaconess-te chauhin an khawih thiang a. Deaconess ni lo chuan lo khawih ve hi a thiang lo a ni.  Deacon-te leh elder-te pawhin nemngheh an nih chauhin leh an upa nih lai chauhin heng rawngbawlna hi an khawih thiang a ni.

Eng Huna Neih Tur Nge?

Seventh-day Adventist kohhranah chuan kuartar tina neih hi tihdan pangngai a ni. (Church Manual p. 73 Mizo en la).

            “Tih dan fo ṭhin” tih thu hi han uar deuh ila. Tirhkoh Paula thu ziakah chuan, “Chu chhang chu in ei a, no chu in in apiangin,” (1 Kor. 11:26) a ti a.  Bible hian a zin zawng tur leh a hun thu hi min hrilh lo a ni.

            He inpawlhona thianghlim rawngbawlna kuartar tina neih tur a ni a. He hun hi hun pawimawh bika puan a hman ngei tur a ni.

            Kohhran ṭhenkhatah chuan, he Lalpa zanriah neih hun hian a chang changin mawmbati chhiin, tlaiahte an nei thin a. Hetiang hi kum thar Sabbath lo thleng hmasa berah hian an nei ṭhin.

            A chang chuan, ṭhalai tan bik he rawngbawlna hi buatsaihsak an ni ve ṭhin. He rawngbawlnaah hian ke sil a tel tih hi theihnghilh loh tur a ni.

            Lalpa zanriah hi a tlangpuiin Sabbath ni huam chhung inkhawm hunah a ni ngei tur a ni.

            He inpawlhona thianghlim hi a hun hma Sabbath inkhawmah puan ngei tur a ni a. Member tinte tel ngei tura hriattir tur a ni. Member-te awm lo an awm a nih chuan church clerk te, deacon te leh deaconess ten thupuan laia awm ve lo te, inkhawm lote chu an hming chhinchhiah vek tur a ni a, an in lamahte kalin hriattir tur a ni.

            Deacon-te leh deaconess-te hian a hmanrua thil reng reng chu lo en felin lo inpeih vek tur a ni.

Lalpa Zanriahah Tute nge Rawngbawltu

            Ordained Minister-te leh elder nemngheh ṭanglaite hian Lalpa Zanriah hi an buatsaih thei a ni.

            Deacon-te hian chhang leh uain chu mipuite hnenah an sem ṭhin ang.

            Ordained Minister chawl tawhte hi elder-ah thlan an nih chauhin Lalpa zanriah emaw, an buatsaih thei a. Ministerial secretary emaw Mizo Conference committee-in ṭum khat atan emaw, eng hun chhung emaw tan tih theihna a pek chauhin, baptisma chantir te, nau hlan te, inneihtir te, Lalpa zanriah te a buatsaih thei chauh a ni. Pastor ṭanglaite an remchan ngang loh chauhin tihtheihna hi pek an ni ṭhin.

            Deacon-te hian mi mal chauha chhang leh uain hi lo siam mai lovin, deaconess zawng zawngten awm ni khamin emaw, an inhmuh khawm theih hun ruatin, ṭawngṭai hona an neih zawhah heng siam tur hi an thawk ṭan ang. He thil urhsun leh thianghlim hi, biakbuka thil thianghlim a nih ang ngeiin, fiamthu nena chawhpawlh loh tur a ni. Uain no te, tray te, puan te a fai leh fai loh enin suk ngaite suk a, nawh mam ngaite nawh thlap tur a ni.

Ke Sil Rawngbawlna (Foot Washing)

            Kesil Rawngbawlna hi Lalpa zanriah kil hmain neih tur a ni a, Ke insilsak tawn hi Lalpan ti tûra a thupek a ni. Chapona tihrehna, inrem lote inrem lehna, inhuate inngeih lehna, chungnun duhna tihrehna, inkawm chak lote inkawmngeih lehna, rawngbawl tura intiam thar lehna, mi dik lohna la zawng rantuten mi dikna lam hmuha fakna dik taka fakna, van nena inrem tawh lote inrem lehna hun chu a ni.

            Hetianga harsatna neite kan nih chuan leh, thil dik lote pai reng duha paih phal lote kan nih chuan, van nena kan inremna thuthlung thar, Krista taksa leh thisen kan ngainep a, a entirna chhang eia uain in turin kan la inpeih lo a, Krista zawmtu dik tak kan la ni lo tihna a ni. “Chuvangin Isua inngaihtlawmna hriatrengna hi serh ngei atan a ruat tlat a ni.” Chatuan Nghahfak, p. 633.

Lalpa Zanriah Neihnaa Hun Hman Dan Tur

Lalpa zanriah neih dawn kar khat chhung tal inkhawmna hun bi neihna apiangah, thusawituin Krista tlanna lampang sawi uar tur a ni a. Hla kan sak turte pawh Krista tawrhna lam hla ni rawh se. Mipuite pawhin Krista min tlanna lam thu te chhiara, Sawihoa, titi hoin, kan thinlungte pawh Lalpa zanriah neih huna hlawkna kan hmuh ṭheuh theih nan inenfiah tur a ni.

            Thianghlimna inkhawmah thusawitu hi Lalpa zanriah buatsaihtu a ni ṭhin a, ni tur pawh a ni. Hemi hun atan kohhran hun ruattu pawhin a hriat reng tur chi a ni.

            He Lalpa zanriah kil dawn ṭuma Divine Service urhsun bikah hian thusawi reina hun a ni lova, minute 10-15 vel thusawi turin thusawitu chu inbuatsaih thei se, sei deuh sawi chang a awm thei a, mahse a ṭha ber kher lo.

Hun Indawt Dan

1.   Divine Service-ah thuhriltu chuan sermon tawi a sawi tur a ni. Hun a rei duh ṭhin avangin sermon tawi hi a pawimawh a ni.

2.   Ke insilsak tawnnaah titi mai lovin, inṭawngṭaisak tawn a, a indawtin kawppuite nen ṭawngṭai tur a ni. Ke insilsaktute kha a rual ni lovin, a silsaktu zel khan a ṭawngṭai sak ang. Chumi zawhah, insuih kualin hla inhmeh zawng tur chu sa hoin, a tawpah upa tu ber emaw ṭawngṭai tura ruat lawk ni se. Chumi zawhah chuan chibai inbuk kual tur a ni.

3.   Biak inah luh khawm leh vek tur a ni.

4.   Pastor emaw elder-in emaw thu tlem, Lalpa zanriah neihnaah tih dan tur kalhmang sawiin, hrilhfiah a ṭulna hmun a awm a ni. La telve ngai lo an awm avangin an lo chetsual loh nan sawi a ṭha.

5.   Hla sakho emaw music a rik laiin emaw deaconess-ten dawhkan khuhna puan an hawng ang.

6.   Pastor emaw elder-in emaw Bible thu 1 Korinth 11:23, 24 a chhiar zawhin rawngbawltute zawng ṭhingṭhiin a ṭawngṭai ang. Pastor leh elder-ten chhang an phelho ang a, hun a rei loh nan chhang a ṭhen a zar deaconess-ten lo phel sa sela, mipui tamnaah chuan a ṭul ve ṭhin.

7.   Chhang phel turin pastor/elder-te leh a puitu elder-te chu an lo ding chhuak ang a. Chhang an phel zawhah elder-ten deacon-te hnenah an hlan leh ang a, annin mipuite hnenah an sem ve leh ang. Tichuan deacon-te chuan elder-te hnenah an pe kir leh ang. Pastor/elder-in chhang ei dawnin thu tlemte a sawi ang a, tichuan a rualin an ei ang a, urhsun tak si, ngawi rengin an ṭawngṭai ṭheuh ang. Chhang ei zawh chuan puanin a khuh leh ang.

8.   Uain sem dan leh tihdan chu chhang sem dawna tih dan nen a inang chiah a, hriat mai a ṭha. Uain khuhna pawh no sem zawha khawn khawm leh hnuah puan te-in a khuh leh ang. Chumi zawh chuan a pumpui khuhnain deaconess-ten an khuh ve leh ang a.  An khuh chhung hian, music emaw mipui zai ngawi renga lo ṭhut emawin a lo nghah theih.

9.   Hetia rawngbawlna neih chhung, chhang leh uain deacon-ten mipui hnena an sem chhung hian, pastor/elder a titu ber khan hetiang hi a ti thei - Bible chhiar, testimony lo sawi te, mipuiten hla lo sak te, rimawi lo tih-rik te a tih theih vek a ni.

10. Heng zawng zawng hi zawh a nih tawh chuan, pastor/elder khan thu puan tur a awm leh a puang ang a, hla thlangin sakho a ni ang a, ṭawngṭainain a khar ang. Chumi zawhah rawngbawltute chhuak hmasain mipui an lo chibai ang.

11. A theih chuan, mipuite lo chhuah hmain deacon leh deaconess ṭhenkhatte biak in kawngka bulah lo ding sela, Rethei-thawhlawm lo khawnin lo dawh rawh se.

12. Deacon leh deaconess-ten chhang leh uain ei bang te, hmanraw dangte an senghawi ang a, chhang chu meia rawh ral emaw, phum emaw ni se. Uain chu leih buak tur a ni.

13. Dam-lo emaw harsatna bik tak neih vanga inkhawmnaa tel thei lote (inkhawm lo satliah mai mai ni lo) chu pastor emaw elder emaw kaihhruainain deacon-te leh deaconess-te nen, chung dam lo te, harsatna bik riau nei rei deuh tawh hote chu an inah kalin, he rawngbawlna hi an neihpui tur a ni.

Note: A hmain deacon-ten dam lo pek ngai turte hriat hmasak vek a ṭul a. Lalpa zanriah an rawn neihpui tur thute pawh hrilh tur a ni. An rilru leh in chhung an lo inchinfel theih nan, hriattir lawk a ṭul.

Sermon Kaihhruaina

            Lalpa zanriah neih dawn ṭuma Divine Service thusawi hun hi minute 10 (sawm) aia sei ni lo hram se tih hi  Minister Manual buatsaihtute duh dan a ni.

            A hnuaia Bible chang tarlante hi a ṭul ang angin i hmang thei ang. A vaia hman vek kher tur a ni lo:

Johana 13:3-17 - Isuan zirtirte ke a sil.

Matt. 26:26-28 - Isuan chhang leh uain a sem.

Marka 14:22-24 - Isuan ke sil a zirtir.

Luka 22:19, 24   - “Tupawhin mi zui a duh chuan mahni hrehawm pawisa lovin a kross puin mi zui rawh se.”

Mk.  14:18, 19 - “In zinga mi pakhat-in mi mantir ang. Keimah em ni?” an ti ṭheuh a.

Joh. 6:53-56 - “Mihring fapa tisa in eia, a thisen in in bawk loh chuan, nangmahniin nunna nei hek lo che u.”

1 Kor. 10:16-17 - “Chhang kan phel hi Krista taksa ṭawmpuina a ni lo vem ni?”

1 Kor. 11:23-26 - “A lo kal leh hma zawng Lalpa thihna in puang a ni.

Gal. 6:14 - “Khawvelin min khengbet a, keiin khawvel ka khengbet.”

1 Petera 2:21 - “Krista pawh khan a tuarsak che u avangin, hetiang ti tura koh in ni a sin; a hniaka in zuina turin entawn tur a hnutchhiah che u kha.

            Chatuan Nghahfak bua “Chhiahhlawhte Chhiahhlawh” tih bung leh “Min Hriat Reng Nan,” tih bung kha chhiar la, a ṭanpui ang che.

Chhang Leh Uain Siam Dan

Chhang Siam Dan:

1.  Buhfai her dip emaw, atta thar nget lo emaw ni se.

2. Chi dip ṭha tak, chhangphutah khan al lep lep tawk turin telh a, hmeh pawlh ṭhat tur.

3. Hriak - olive oil ei chi emaw thlai hriak (vegetable oil) emaw dalda pawh hman theih tho a ni. He hriak hi Atta-ah khan leih a, hmehfin a, uluk taka hmeh tur a ni.

4.  Tui vawt kha a nem tawk, hmeh nuam tawk turin, tlem tlemin leih la nuai phek nuam tawk turin hmehfin mai tur a ni.

 

A siam dan tehkhawng chu:

Chhangphut                 - no 1

Chi                              - thir fiante ¼

Tui vawt                      - thir fiante 2

Olive oil & hriak dang (vegetabe oil) - no ¼

I nuai phek ang a, tichuan i ur tawh ang.

Grep Sawr Dan

1.   Grep rah thar hmin ṭha emaw a rep thianghlim emaw a pawimawh.

2.   Grep um ṭawih hman loh tur.

3.   Cooker-ah a tui tawk tur daha chhum tur a ni.

4.   Rei fe i chhum hnuah cooker chhin a hawn theih veleh i hawng anga, grep tui chu i thli chhuak ang, chu chu saidawium thianghlimah dah mai tur a ni. Tichuan saidawium chu ṭha taka chhin tur.”

Kesil Rawngbawlna Hmuna Hriat Turte

1.  Deacon-ten ke silna tur tui thianghlim te, hrukpuan te, maihun te ke silna tur hmunah lo dah diam se.

2.  Maihun hi kesil turte tam dan a zirin, indaih tawk awm thei sela.

3.  Hrukpuan hi chu mi pakhat zelin hruk puan pakhat zel hman daih tur kohhranten lo nei thei sela a ṭha hle ang. (Inhmanṭawm hi tih dan a ni lo).

4.  Ke insilsak turte, pahnih inkawpah khan a silsaktu zawk zel kha ṭawngṭai zel tur a ni.

5.  Ke sil laia thil dang lo sawi lovin hla sak tur a ni.

6.  Ke sil zawh vek hnuah intlar kualin, inkutsuih vek tur a ni a. Upa/pastor tu emaw ṭawngṭai sela, ṭawngṭai zawhah inchibai kual vek tur a ni.

7.  Chutiang tih zawh chuan biak in chhungah luh leh vek tur a ni.

Note:   He rawngbawlna urhsun bikah hian sermon sawituten ke sil pawimawhna leh a leh a entirte sawi tel ngei theih ni sela, a duhawm hle ang. Lalpa zanriah awmzia te, chhang leh uain awmzia te pawh sawi tel a ṭul.

            He Lalpa zanriahah hian member tinte an tel ṭheuh nan, kohhran hruaituten an sawmnaah sawi uar deuh se a ṭha ang.



Inkhawm Dan Kalphung - Divine Service

Seventh-day Adventist Church Divine Service Inkhawm Dan Kalphung (1) "Lalpa Temple Thianghlimah A Awm" tih hla sak & Hruaitute...